AVM Yasasında Dağ Fare Doğurdu

Kamuoyunda AVM yasası olarak bilinen “Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun” TBMM kabul edilerek, yasalaştı. Kamuoyuna süslü laflarla duyurulan ve AVM’lere sınırlama getirip, küçük esnafı koruyacağını iddia eden yasa aslında bir hayal kırıklığı yarattı. Kısaca dağ fare doğurmuş oldu.

Çalışma saatine valiler karar verecek

AVM’lerle ilgili en büyük tartışma, hafta sonları da açık olmasıydı. Esnaf odalarının beklentisi AVM’lerin en azından Pazar günleri ya da haftanın bir günü kapalı olmasıydı. Ama bu öneri yasada yer almadı. Bunun yerine işi geçiştirmek üzere, AVM’lerin çalışma saatlerine valilerin karar vermesi konuldu. Pazar gününe dair herhangi bir ifadeye yer verilmedi. Yani AVM’ler haftanın yedi günü çalışmaya devam edecekler.

Sürekli İndirime Devam

Bir diğer tartışma konusu olan AVM’lerin haksız rekabete yol açan, indirim uygulamalarıydı. Yasayla buna da bir standart getirilmesi beklenirken sadece “Sürekli indirimli satış yapan perakende işletmelerin, ön cephesinde ve mağaza içerisinde kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde bu satış türünü gösterir ya da çağrıştırır ibarelere yer verilmesi” ibaresi eklendi. Anlayacağınız AVM’ler yılın on iki ayı indirim aldatmacasına devam edecekler.

Tek “yeni” şey İbadethane

AVM’lerde ortak kullanım alanı olarak tarif edilen, zaten AVM’lerde mevcut olan alanların içine ibadethane de eklenerek yasal hale getirildi. Yasaya göre artık “Alışveriş merkezlerinde, acil tıbbi müdahale ünitesi, ibadet yeri, bebek bakım odası, çocuk oyun alanı gibi ortak kullanım alanları oluşturulacak. Ortak kullanım alanları, engelliler ile yaşlı ve çocukların ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulacak”. Bu alanların çoğu zaten artık AVM’ler içinde mevcuttu, bunlara ek olarak ibadethane zorunlu hale getirilmiş oldu. Artık anaokulundan AVM’sine ibadethane olmayan yer kalmayacak.

Yüzde Beş Aldatmacası

Küçük esnafın hiçbir talebinin karşılanmadığı yasada bir parmak bal niyetine “Alışveriş merkezlerinde, esnaf ve sanatkâr işletmecilerine rayiç bedel üzerinden kiraya verilmek üzere, toplam satış alanının en az yüzde beşi oranında yer ayrılacak. Bu yerler, esnaf ve sanatkâr işletmecilerinden yeteri kadar talep olmaması ya da boşalan yerlerin duyuru tarihinden itibaren 10 gün içinde doldurulamaması halinde, diğer talep sahiplerine de kiralanabilecek” deniyor. Yani “yeteri kadar talep olmadı ya da on gün içinde boşalan yer dolmadı” denerek, esnafa AVM içinde yer verilmeyecek.

Büyükşehirlerde AVM Yapılmazı İçin izin Yetkisi Büyükşehir Belediyelerinde Olacak

AVM’lerin adeta yığılı olduğu büyük şehirlerimizde yeni bir AVM açılması için, yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı vermeye büyükşehir belediyeleri yetkili olacak. Oysa yasanın AVM’lere sınırlama ve standart getirmesi bekleniyordu. Bu yasayla artık büyükşehir belediyeleri şehirlerdeki her boş alanı, AVM’lere tahsis edecektir. Özellikle Antalya’da Dokuma, vakıf zeytinliği gibi birçok alan tehlike altına girmiş olacak. Hali hazırda bile şehirde haddinden fazla AVM olmasına rağmen, yapımı için izin bekleyen AVM’lerin mevcut bu yasayla önü açılmış oluyor. AVM’lerin şehrin dışına taşınmaları bekleniyordu, bu yönde de bir karar çıkmadı. Küçük esnafın en yoğun bulunduğu şehir merkezlerinde AVM açılmaya devam edecek.

Dağ Fare Doğurdu 

“On sekiz yıldır bu yasayı bekliyorduk” diyen esnaf ve sanatkâr odaları temsilcileri kusura bakmasınlar, birkaç on sekiz yıl daha bekleyecekler. Bu yasa küçük esnafı korumuyor, yeni AVM’lerin açılmasına ve sayısının artmasına hizmet ediyor. Esnafa yüzde beş aldatmacısına da kimse kanmasın, bu kadar uluslararası marka varken, sıradan esnafın bunlarla rekabet etmesi AVM içinde bile mümkün değil. Bu yasayla küçük esnaf daha çok boğulacaktır. Ardı ardına açılacak AVM’lerle esnaf bitme noktasına gelecektir. AVM yasasında dağ fare doğurmuştur.

AKP’nin inşaata ve yağma düzenine dayanan ekonomik modelinin, AVM’leri sınırlaması ve engellenmesi beklenemez. Onlar daha çok kar hırsıyla, her türlü alanı sermayeye sınırsızca açmaya devam edecektir. Bulunan her yeşil alanı talan ederek, ilerleyen ve büyüyen AKP’nin ekonomik modeli, bu büyüme için küçük esnafı da yutacaktır. İlerleyen günlerde küçük esnaf “sizde birleşin, AVM açın, rekabet edin” dayatmasıyla yüz yüze kalacaktır. Artık esnaf doğası, yaşam alanları talan edilmesin diye mücadele eden eylemciye sataşıp, saldırmak yerine, hakkını aramak için çaba sarf ederse kendileri için daha hayırlı olacak. “Yok, ben iktidardan yanayım, Cumhurbaşkanının dediği gibi gerekirse iktidarın da polisliğini yaparım” demeye devam edeceklerse, şimdiden geçmiş olsun.